Help, ik ben opgelicht! Alles over online scams

Een scam is een vorm van oplichting waarbij fraudeurs proberen je geld, spullen of persoonlijke informatie af te troggelen onder valse voorwendselen. De manier waarop ze dat doen, kan verschillen. Vaak doet de scammer zich voor als iemand anders of als een bedrijf om jou te manipuleren en tot een bepaalde actie aan te zetten.

Er bestaan zo heel veel vormen van scamming. We zetten de belangrijkste op een rijtje:

1. Phishing

Bij phishing ontvang je een e-mail die er op het eerste gezicht betrouwbaar uitziet. Klik je op een link in het bericht, dan kan een spyware gedownload worden naar je toestel waarmee je gevoelige gegevens gestolen worden. Of de link stuurt je naar een valse website waar je je gegevens moet ingeven. Daarom is het belangrijk om je mails altijd goed te controleren op taal- en spelfouten, logo’s en het mailadres van de afzender.

• Je bank vraagt je via mail om je wachtwoord te wijzigen.
• Je wint een gloednieuwe iPhone, als je je gegevens achterlaat.
• Er ligt een postpakketje voor je klaar, betaal je nog snel de douanekosten?
• Je hebt een grote som geld gewonnen met een buitenlandse loterij.

2. Vishing

Vishing hanteert hetzelfde principe, maar dan via telefoongesprekken of videocalls. Vaak krijg je enkel stilte of geruis te horen als je opneemt. De scammers hopen er dan op dat je terugbelt en verbinden je dan door met een keuzemenu waarbij je je gegevens moet achterlaten. Soms krijg je ook echt iemand aan de lijn die zich probeert voor te doen als een bedrijf of je bank. Houd altijd in het achterhoofd dat je bank je nooit om wachtwoorden of gevoelige persoonsinformatie zal vragen.

• Bedrijven die je opbellen omdat er een probleem zou zijn met je computer of smartphone.
• Een computerexpert die je vraagt om een programma te downloaden.
• Een kennis wil een bedrag naar je overschrijven, je moet enkel even bevestigen.

3. Smishing

Ook via sms of Whatsapp en dergelijke gaan oplichters sluw te werk bij smishing. Ze doen zich voor als iemand die je kent en opeens een nieuw nummer heeft om je geld af te snoepen. Bij twijfel, kan je deze persoon eerst eens opbellen op zijn of haar oude nummer of contacteren op een andere manier.

• Je krijgt een berichtje van je zoon met de vraag om snel 10 euro over te schrijven.
• Iemand stuurt je een link naar “een filmpje van jou”.

4. Catfishing

Deze term werd vooral bekend dankzij het populaire Amerikaanse programma ‘Catfish’, waarin de presentatoren op zoek gingen naar mensen die zich voordeden als anderen op het internet. Leer je online iemand kennen en klikt het al na het eerste gesprek? Super! Maar zodra die persoon om geld of goederen begint te vragen, zouden er enkele luide alarmbellen moeten afgaan.

• Een Nigeriaanse prins is op zoek naar de liefde via een datingapp. Hij zal je enkele miljoenen toesturen als jij even de administratiekosten betaalt. Nigeria heeft trouwens al sinds 1963 geen koningshuis meer, dan weet je dat ook weer
• Iemand is tot over zijn oren verliefd op jou, maar te platzak om een vliegtuig- of treinticket te kopen om in persoon af te spreken.

5. Valse advertenties

Voor scammers is het heel makkelijk om een online advertentie op te stellen om je in de val te lokken. Klik je op de link, dan krijg je de vraag om je gegevens achter te laten of om een bedrag over te schrijven.

• Je krijgt een uniek aanbod om snel rijk te worden met Bitcoins.
• Na een natuurramp kan je op een vage website geld doneren om de slachtoffers te helpen.
• Investeer een klein bedrag in aandelen om slapend rijk te worden.

6. Tweedehandssites

Websites en apps waarop je tweedehandsspullen kan verkopen zijn enorm populair. Met duizenden bezoekers en aanbieders vormt het ook een ideaal platform voor oplichters. Hier is het vaak lastiger om ze te herkennen. Het is namelijk niet moeilijk om iets te koop aan te bieden, het geld te ontvangen en vervolgens niets op te sturen. Als jij op deze manier het slachtoffer geworden bent van oplichting, kan je in de eerste plaats melding maken bij het platform zelf. Via sociale media is dat echter al een stuk lastiger.

Hoe herken je een scam?

Er zijn een paar gouden vuistregels om te onthouden als het op scammen aankomt. Allereerst: als het te mooi lijkt om waar te zijn, is het dat meestal ook. Verder is er niks zo dringend dat je geen twee keer mag nadenken. Als iemand je onder druk probeert te zetten om zeer snel te handelen, blok je het gesprek beter af.

Wat als ik het slachtoffer ben van een scam?

Ben je toch in de val getrapt, dan moet je weten dat je je zeker niet hoeft te schamen. Jammer genoeg brengt het wel een hoop ellende met zich mee. Als je gevoelige informatie gedeeld hebt, moet je zo snel mogelijk je gegevens aanpassen. Probeer opnieuw toegang te krijgen tot gehackte accounts en je wachtwoorden te veranderen, laat bankkaarten en dergelijke blokkeren of blokkeer je telefoonnummer.

Vervolgens is het belangrijk om de oplichting te melden, zelfs als je je geld niet terugkrijgt of je gegevens gedeelgd hebt. Via ConsumerConnectNieuw venster (vroeger het Meldpunt) kan je misleiding, bedrog, fraude en oplichting melden. Vul de verschillende infovelden in en doorloop de stappen. Je vindt hier ook advies in verschillende situaties.