Kinderen en schermtijd: hoe pak je dat aan?

Beeldschermen vormen voor ouders vandaag een nieuwe uitdaging waar niet iedereen even goed mee weet om te gaan. Vroeger volstond het om te bepalen tot welk tijdstip kinderen tv mochten kijken, maar vandaag hebben ze de hele dag door hun smartphone of tablet vast. Natuurlijk hebben die apparaten heel wat goede effecten op de ontwikkeling van je kinderen, maar ze kunnen ook best schadelijk zijn voor de gezondheid.

Je doet er als ouder dus goed aan om toch een beetje te waken over de manier waarop je kinderen beeldschermen gebruiken. Uit het jaarlijkse Iene Miene Media-onderzoek in NederlandNieuw venster blijkt dat de cijfers in 2023 nog dramatischer geworden zijn de voorbije jaren.

Kinderen tot 6 jaar oud brengen in vergelijking met voorgaande jaren meer tijd door voor een beeldscherm. Gemiddeld gaat het om 100 minuten per dag, dat is een toename van 7 minuten ten opzichte van 2022. Het mediagebruik begint ook al op zeer jonge leeftijd. Een op de vier ouders met een baby van 9 maanden tot 1 jaar zegt dat hun kind minstens twee uur per dag naar een beeldscherm kijkt.

Het huidige mediagebruik bij jonge kinderen ligt hoger dan wat de Wereldgezondheidsorganisatie WHO adviseert. Volgens deze officiële richtlijnen zouden kinderen tot twee jaar geen schermtijd moeten hebben en kinderen tot vijf jaar maximaal een uur per dag.

Wat zijn de gevolgen van te veel schermtijd?

Al die schermtijd kan een negatieve invloed hebben op de gezondheid van je kind. Maar wat zijn de gevolgen dan precies? We zetten de belangrijkste op een rijtje:

• Obesitas: Een overvloed aan schermtijd zorgt er ook voor dat kinderen steeds meer tijd zittend doorbrengen en dus niet genoeg bewegen. Bovendien is de neiging groot om ondertussen ook te snoepen of heel suikerrijke drankjes te drinken. Die combinatie zorgt er dus voor dat kinderen gemiddeld almaar zwaarlijviger worden.
• Slaapproblemen: Vlak voor bedtijd nog naar een scherm staren, verstoort de aanmaak van melatonine of het slaaphormoon. Daardoor liggen we langer wakker en slapen we onrustiger. Bovendien zetten we liever nog snel een serie op wanneer we eigenlijk moeten gaan slapen. Ook kinderen vertrekken daardoor veel later naar dromenland. Volgens studies zou één kind op de vijf niet meer dan zeven uur slapen en dat is niet voldoende.
• Relationele problemen: Beeldschermen hebben niet alleen een invloed op kinderen, maar ook op hun ouders. We communiceren steeds minder binnen een gezin, terwijl jongeren die gesprekken echt nodig hebben om zich verbaal te ontwikkelen. Als je kinderen thuis niet genoeg leren communiceren, dreigen ze hier ook op school of later in hun beroepsleven problemen mee te krijgen.
• Slechte schoolresultaten: Een studie van de American Academy of Pediatrics bevestigt dat de resultaten op school achteruitgaan als kinderen te vaak voor een scherm zitten. De verleiding is immers groot om naar tv of YouTube te kijken in plaats van hun huiswerk te maken. Bovendien tast al dat scrollen en die korte video’s ook ons concentratievermogen aan. We krijgen het allemaal steeds lastiger om ons langere tijd op iets te focussen.
• Blootstelling aan seks, drugs en alcohol: Op sociale media heb je niet altijd controle over wat je kinderen te zien krijgen. Van gewelddadige berichten en filmpjes tot racistische taalgebruik. Ook producenten van alcohol gebruiken Facebook, Youtube, TikTok en Instagram graag om reclame te maken. Het wemelt van beelden die eigenlijk niet geschikt zijn voor de ogen van jonge kinderen.

Hoeveel schermtijd mag mijn kind hebben?

Wat zijn de aanbevelingen voor de blootstelling van kinderen en baby's aan schermen? Daarvoor kan je vertrouwen op de 3, 6, 9, 12-regel, ontwikkeld door psychiater Serge Tisseron. Het is makkelijk te onthouden: geen schermen voor de leeftijd van 3 jaar, geen draagbare spelcomputers of smartphones voor de leeftijd van 6 jaar, geen internet voor de leeftijd van 9 jaar en begeleid internet tot de leeftijd van 12 jaar.

Gouden tips om de schermtijd van je kinderen te beperken:

Allemaal goed en wel, maar hoe begin je hier als ouder aan? Om je te helpen, hebben we een paar handige tips verzameld.

1. Stel een uurrooster samen

Het beste wat je kan doen, is samen met je kind een tijdschema opstellen om niet constant voor een scherm te zitten. Concreet zijn er bepaalde momenten van de dag waarop je kind geen schermtijd krijgt: 's ochtends, ’s avonds voor het slapengaan en tijdens het eten. Maaltijden zijn natuurlijk speciale momenten waarop kinderen en ouders vrijuit kunnen praten en dat moet ook zo blijven.

2. Plan activiteiten met je gezin

Niet alleen aan tafel krijg je kostbare familietijd, je doet er ook goed aan om verschillende gezinsactiviteiten te organiseren. Wanneer iemand te veel naar een beeldscherm kijkt, geraakt die persoon geïsoleerd van z’n omgeving. Plan bijvoorbeeld één keer per maand een uitstapje met de kinderen, ga eens uit eten of maak een wandeling in de natuur. En zorg er natuurlijk voor dat de smartphones en tablets op dat moment zo goed mogelijk opgeborgen zijn.

3. Speel met je kinderen

Games zijn een belangrijke reden waarom kinderen urenlang aan een scherm gekluisterd zitten. Dus waarom zou je niet eens zelf een spelletje met hen spelen? Zeker met kleine kindjes mag het geen probleem vormen om speelgoed te vinden dat niets met een beeldscherm te maken heeft. Voor iets oudere kinderen is dat wellicht moeilijker. Van Lego tot poppen, kleine autootjes of ballonnen. Wat je ook kiest, tijdens het spelen zal je kind alvast eventjes niet geneigd zijn om een video op YouTube te gaan bekijken.

4. Ban de smartphone uit de slaapkamer

We doen het allemaal wel eens: vlak voor we gaan slapen in bed nog even onze sociale media checken. Het is een slechte gewoonte, want voor je het weet zit je al een uur te scrollen door Facebook, Instagram of TikTok. Als je het er als volwassene al moeilijk mee hebt, dan geldt dat voor kinderen zeker. Geef dus zelf ook het goede voorbeeld.

Daarnaast kan je hun smartphone verbannen uit de slaapkamer voor het slapengaan. Je kan hen vragen om hun toestel in een andere ruimte achter te laten, of zelfs in jouw kamer als je denkt dat ze gaan proberen om hem terug te halen.

5. Zet geen televisietoestel in de kamer van je kinderen

Het is de droom van zowat elk kind om een eigen televisietoestel in hun kamer te hebben, maar dat is vanzelfsprekend geen goed idee. Zo heb je hun schermtijd helemaal niet meer onder controle. Voor je het goed beseft, zijn ze om middernacht nog steeds series op Netflix aan het bingewatchen. Hun smartphone of tablet kunnen ze wegleggen, een televisie kan je niet zomaar elke avond wegnemen.

Laat hen dus gebruik maken van de grote tv die in je woonkamer staat. Zo zorg je er ook weer voor dat ze tijd meer tijd met de rest van het gezin doorbrengen.

6. Geef zelf het goede voorbeeld

De beste manier om je kind te laten zien dat schermen met mate gebruikt moeten worden, is door je eigen schermtijd te matigen! Probeer dus zo min mogelijk op je smartphone, tablet of computer te zitten als je kinderen in de buurt zijn. Het is goed voor hen voor jou, dus aarzel niet!

7. Geef niet toe

Ook al maak je goede afspraken met je kinderen, ze zullen altijd proberen om toch wat meer schermtijd te versieren. Dan is het belangrijk dat je het been stijf houdt. Nog één filmpje kijken voor bedtijd? Nog vijf minuutjes Fortnite spelen? Als je duidelijke regels hebt opgesteld, geef dan zeker niet toe aan hun smeekbeden. Na een tijdje zullen ze het waarschijnlijk opgeven. Bovendien leer je hen om hun schermtijd beter te besteden.

8. Niet zappen

Tot slot nog een goede raad: probeer in het bijzijn van je kinderen niet van zender naar zender te zappen. Bespreek vooraf welk programma jullie willen bekijken en zet jullie samen gezellig in de zetel.