De gevangenis wordt een digitale omgeving

De coronacrisis bracht de digitalisering van de penitentiaire instellingen in een stroomversnelling. “Toen bezoek in de gevangenis door de lockdown niet meer mogelijk was, hebben we een alternatief uitgewerkt met videobezoek via Cisco Webex”, zegt Kristoff Hemelinckx, directeur ICT gevangeniswezen.

“Eenmaal de keuze voor Cisco Webex was gemaakt, ging het bijzonder snel”, zegt Kris Lambert van ICT gevangeniswezen. In de gevangenissen zijn ruimtes ingericht voor videobezoek, met een laptop die alleen daarvoor is bestemd. De laptop is bovendien afgeschermd, zodat de gedetineerde het toestel niet kan aanraken.

Lage drempel

De gedetineerde vraagt het videobezoek aan via een reservatiesysteem. De IT-dienst werkte daarvoor een praktische handleiding uit, in verschillende talen. Met de keuze voor Cisco Webex blijft de drempel voor het gebruik van video bovendien heel laag. “Wie het gewoon is om op zijn smartphone Facebook te gebruiken, is ook meteen met Cisco Webex vertrokken”, aldus Kris Lambert.

“Video biedt een enorme meerwaarde”, weet Paul Dauwe uit de praktijk. Hij is directeur van de gevangenis in Hasselt, waar ze over een aparte ruimte met zes laptops beschikken voor het videobezoek. Dat maakt het mogelijk om per dag videobezoek te organiseren voor maximum negentig gedetineerden.

“De gedetineerde ziet niet alleen de bezoeker op het scherm, maar ook zijn woonkamer of zijn huisdier. Ze voelen zich sterker verbonden met het thuisfront. Op die manier is het videobezoek complementair aan het fysieke bezoek. Bovendien kunnen ze praten met familie, ook al woont die in het buitenland. We zullen video daarom blijven aanbieden, ook wanneer Corona straks achter de rug is.”

Paul Dauwe, directeur van de gevangenis in Hasselt

Mee met de digitale maatschappij

Het idee achter de digitalisering van de penitentiaire instellingen gaat verder dan video alleen. Wat in de maatschappij gebeurt, moet ook in de gevangenis mogelijk zijn – op een veilige, gecontroleerde manier. Wie na zijn straf uit de gevangenis komt, moet mee zijn met de digitale maatschappij. “Ook daarom maken we van de gevangenis een digitale omgeving”, vervolgt Kristoff Hemelinckx.

“De gedetineerde zal op termijn vanuit de cel zelf digitaal initiatief kunnen nemen: om online een opleiding te volgen of om werk te zoeken, bijvoorbeeld.” “Via video kunnen gedetineerden ook gesprekken voeren met hun contacten bij de VDAB, het OCMW of een centrum voor geestelijke gezondheidszorg”, vult Paul Dauwe aan. “Bij iedere positieve ervaring zien we de interesse voor video groeien.”

Dat geldt ook voor de ruimere werking van het gevangeniswezen zelf, maar ook voor Justitie. “Uiteraard kan video niet alle contacten met de rechtbank of de advocaat vervangen. Maar voor sommige afspraken – bijvoorbeeld het inkijken van een dossier – heeft de verplaatsing naar de rechtbank weinig meerwaarde. Daar kan digitalisering – en dus ook video – zeker een rol spelen.”

Kristoff Hemelinckx, directeur ICT gevangeniswezen

Online opleidingen

Opleiding blijft een belangrijke speerpunt van de digitalisering. In plaats van de klassieke opleiding op papier zal alles digitaal verlopen. “In een aantal inrichtingen kunnen gedetineerden al digitaal examens afleggen voor de examencommissie van het tweedekansonderwijs”, zegt Kris Lambert. “Ze volgen online les, live of opgenomen. Via Webex kunnen ze nu ook aan mondelinge examens deelnemen.” Er is in de gevangenis van Hasselt ook een gedetineerde die via video – in uitgesteld relais – colleges volgt aan de KULeuven.

Aan projecten ontbreekt het alvast niet. Er komt VoIP in de cellen, zodat gedetineerden niet meer op de gang moeten bellen, net als digitale televisie. Op termijn moet dat digitale toestel uitgroeien tot een dienstenplatform, bijvoorbeeld om iets aan te kopen in de kantine, een film te bestellen of een boek te ontlenen. Het nieuwe penitentiair complex in Haren – in gebruik vanaf september 2022 – zal als eerste over het nieuwe platform beschikken.

Draagvlak

Een project rond digitalisering kan maar slagen wanneer er voldoende draagvlak voor bestaat. Dat is in de gevangenis niet anders. “Je moet de hele organisatie mee hebben”, zegt Kristoff Hemelinckx. “En dat vraagt soms wat tijd. Maar de geesten rijpen. We zijn nu het gebruik van 4G en tablets aan het bekijken, terwijl het gebruik daarvan tot nu toe strikt verboden was.”

Ruimer bekeken ondersteunt digitalisering ook de missie van het gevangeniswezen. “Soms is het nodig om iemand een tijd uit de maatschappij te verwijderen,” zegt Paul Dauwe. “Maar tegelijk is het onze plicht om in die mensen te investeren, zodat hun tijd in de gevangenis geen verloren tijd is.”