Waarom ‘boomer’ Eminem nog lang niet uitgerapt is

Muziek | Toen de eeuwwisseling aanbrak, hing rond Eminem een waas van controverse: zijn witte huid in combinatie met de aard van zijn rapverzen – vol krachttermen, geweld, misogynie en homofobie – deed veel stof opwaaien. Toch werd hij quasi meteen omarmd door schooljochies uit zowel de groezelige suburbs als de witte villawijken, en groeide hij uit tot één van de populairste rappers ter wereld. De laatste jaren lijkt de rapmeester op zijn retour, maar niets is minder waar.

Door Pickx

Gepubliceerd op 05.11.20

3min

Zijn populariteit aan het begin van deze eeuw was niet te overzien. Hij werd het witte gezicht van een zwarte kunstvorm en stond op dezelfde hoogte in zijn genre als Elvis Presley in de rock. Hij speelde min of meer zichzelf in ‘8 Mile’, trad samen met Elton John op bij de Grammy’s en domineerde samen met zijn protegé 50 Cent de muziekkanalen. Te pas en te onpas haalde hij gevestigde mainstreamartiesten over de hekel, zoals Michael Jackson, Christina Aguilera, Moby en Pee-wee Herman. Hij kotste de popcultuur uit en stak de draak met grote namen die zichzelf te serieus nemen.

Maar de tijd verstreek, en nu behoort Marshall Mathers tot hetzelfde establishment als waar hij destijds zo op afgaf. Ook op Eminem heeft de tijd vat: zijn lichaam veroudert, maar zijn geest lijkt nog steeds in het jaar 2000 te leven. Hij schrijft nog steeds rapmuziek voor schooljongeren, met het verschil dat hij nu bijna 50 jaar op de teller heeft staan, en dat de wereld intussen fel veranderd is. Zijn poging om keet te schoppen met zijn lyrics over de aanslag tijdens het concert van Ariana Grande in Manchester en de schutter in Las Vegas in 2017 werden opgepikt omdat ze eerder gênant waren dan aanstootgevend. Er is gewoon niets spannends aan een man van middelbare leeftijd met twee volwassen kinderen die rapt over hoezeer hij zijn stiefvader haat omdat hij “zijn pik in mijn moeder heeft gestoken”. Nee, het is eerder zielig. Een krampachtige poging van een dinosaurus om relevant te blijven tussen het jonge geweld.

Raplegende

En toch. Zonder in een apologie voor de real Slim Shady te vervallen, zijn er een paar redenen te bedenken waarom Eminem nog steeds relevant kan zijn in deze tijden, en waarom de man ons de komende jaren zal blijven trakteren op zijn rapkunsten. En – laten we wel wezen – die kunsten zijn nog steeds van wereldklasse, ook al hebben zijn schrijfkunsten wat aan kwaliteit ingeboet.

Eminem is misschien wel ‘oud’ naar rappersmaatstaven, maar nog lang niet out. Hij wordt door werkelijk iedereen in de rapindustrie gerespecteerd en geniet dan ook een monumentaal aanzien. Hij is een onvolprezen raplegende met enorme verdiensten voor het genre. Hij verkoopt vandaag nog steeds miljoenen platen, waarmee hij qua verkoop nog steeds ver boven eender welke andere rapper die furore maakte in de jaren 90 uittorent. Zijn jongste album ‘Music to Be Murdered By’, langspeler nummer 11, behaalde in maart al binnen twee maanden een gouden plaat in de Verenigde Staten.

'Recovery'

Op het scharnieralbum ‘Recovery’ uit 2010 was een verrassend eerlijke Eminem te horen, die zich nederig opstelde: eerlijk en transparant over zichzelf, zijn gevoelens en zijn verleden. Er was sprake van een trendbreuk, die in de smaak viel bij zijn fans. In plaats van beschuldigingen in het rond te strooien en te fulmineren tegen God en klein Pierke, kwam Em in het reine met zichzelf en zijn verleden en toonde hij zich kwetsbaarder dan ooit tevoren. Een gouden zet, want daardoor blijft hij tot op de dag van vandaag geloofwaardig. Kwetsbaarheid maakte hem sterker.

Nog op ‘Recovery’ zag hij de realiteit onder ogen: tijden veranderen, de klokt tikt en hij moest vernieuwen om bij te blijven. Geen gesmaakte tirades meer, maar een nieuwe dosis creativiteit die ontsproten is uit zijn verbale virtuositeit. Zijn ‘delivery’ heeft nooit aan kwaliteit ingeboet, en nu wendde hij zijn oertalent aan om nieuwe paden te verkennen.

Nee, hij is niet meer zo ‘cool’, ‘hip’ en ‘trendy’ als de jongere rapgeneratie, maar daar maalt zijn grote schare ‘echte’ fans niet om. Zij zijn op zoek naar authenticiteit en kwaliteit, en vinden dat in het rastalent van de grootmeester – die zich op vele manieren onderscheidt van de hedendaagse rap in plaats van wanhopig de huidige trends achterna te hollen. En dat zonder zichzelf te verloochenen.

Wie de topics waarover hij vandaag rapt onder de loep neemt, zal merken dat die in wezen weinig verschillen van de onderwerpen die hij begin jaren 2000 behandelde. Hij bekritiseert de zittende president en dist zijn criticasters op zijn kenmerkende wijze. Hij houdt de vinger aan de pols door de tijdsgeest te vatten, zo valt af te leiden uit zijn teksten.

Eminem zal blijven rappen tot hij erbij neervalt, en wij zullen aan zijn lippen blijven hangen. Hij behoort tot de GOATS – ‘The Greatest Of All Times’. Maar net zoals rocksterren die blijven optreden tot ze erbij neervallen, al moeten ze met een looprekje het podium op, heeft oude glorie die een hopeloos gevecht voert met de tand des tijds iets tragisch. A décharge: Oude glorie vergaat niet.